KONTABILITETI DHE ANALIZA FINANCIARE

Kujt i drejtohet ky libr? Meqense tekstet ekzistuese t kontabilitetit, n shqip, jan shkruar kryesisht pr studentt degve Financ dhe supozojn nj formim paraprak n shkencat baz ekonomike, e gjykuam me vler t shkruanim kt tekst praktik n shrbim t administratorve t bizneseve, pa qen nevoja e ndonj bagazhi paraprak n shkencat ekonomike, prandaj ne e kemi emrtuar Kontabiliteti dhe analiza financiare pr jospecialistt. Krahas administratorve, libri synon tu vij n ndihm edhe llogaritarve, magazinierve,arktarve etj. Niveli i tij sht tepr elementar pr financiert.Teksti pasqyron prvojn e grumbulluar, q nga viti 1991, gjat hartimit dhe zhvillimit t vazhdueshm t programit kompjuterik Alpha nga Instituti i Modelimeve n Biznes.N fakt, programi Alpha synon, jo thjesht tu lehtsoj punn financierve t ndrmarrjeve duke automatizuar veprimet, por thelbsisht tu jap administratorve t bizneseve informacione t rndsishme pr zhvillimin e biznesit t tyre. Pr kt arsye,ky libr, krahas teknikave kontabl, trajton dhe elemente baz t analizs

financiare praktike.Programi Alpha sot prdoret nga mbi katr mij ndrmarrje, kryesisht n Shqipri por edhe jasht saj si n: Kosov, Maqedoni e Mal t Zi. Shfrytzimi optimal i programitAlpha ndihmohet nga njohurit e shtjelluara n kt libr. far njohuri paraprake nevojiten pr ta kuptuar? Njohurit e dhna n shkolln e mesme t prgjithshme jan t mjaftueshme pr t kuptuar konceptet dhe metodat e paraqitura.
PRMBAJTJA PJESA E PAR: NJOHURI T PARA T KONTABILITETITI. NJOHURI T PARA T KONTABILITETIT .......................14 1. HYRJE .................................................................................. 14 2.NDRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJ ...............................15 i. Koncepti i transaksionit: ...........................................................1 6 3. NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABL ....................................17 4. KONCEPTE BAZ .................................................................... 18 i. Koncepti i Aktivit dhe Pasivit ....................................................18 ii.Koncepti i Llogaris .................................................................19 iii.Koncepti i Debitit dhe Kreditit ..............................................20 iv.Llogari t Likuiditetit ..............................................................22. v.Regjistrimi me Parti Dyfishe ...................................................23

5. SHEMBULL ZBATIMI .................................................................. 24 6.PARIMET E REGJISTRIMIT T TRANSAKSIONEVE ................................ 29 II. ORGANIZIMI I PLANIT KONTABL T PRGJITHSHM 32 1. HYRJE .................................................................................. 32 2.ORGANIZIMI I PLANIT T LLOGARIVE ..........................33 i. Klasat Kryesore t PKP ..........................................................33 ii.Shembull pr llogarin Banka ...........................................33 3. LLOGARIT E BILANCIT ............................................................. 34 i. Klasa 1: Kapitali, rezervat...................................................34 ii.Klasa 2: Llogarit e Aktiveve Afatgjata ..............................34 iii.Klasa 3: Inventart ..............................................................35 iv.Klasa 4: Llogarit me t trett .............................................36 v.Klasa 5: Mjete monetare dhe t ngjashme.............................37 vi. Pozicioni i llogarive n Bilanc ..............................................37 4. LLOGARIT E SHPENZIMEVE ....................................................... 39 i. Shprndarja e Shpenzimeve ...................................................39 5. LLOGARIT E T ARDHURAVE ..................................................... 41 ii.Klasifikimi i t ardhurave ........................................................41 iii.Prcaktimi i Rezultatit ............................................................42 6. ORGANIZIMI I SISTEMIT KONTABL...........................................43

i. Dokumentet .............................................................................43 ii.Ditari i Kontabilitetit ..............................................................43 iii.Libri i Madh ........................................................................... ...45 Bilanci Vrtetues ..........................................................................48 7. PASQYRAT FINANCIARE KRYESORE ............................................50 i. Bilanci .................................................................................... ...50 ii.Pasqyra e t Ardhurave e Shpenzimeve (PASH) ......................52 8. USHTRIM ZBATIMI NR. 2 ............................................................ 56 i. Shtrimi i problemit........................................................56 ii.Zgjidhje e Ushtrimit 2 (Krkesa 1) .........................................57 iiiZgjidhje e Ushtrimit 2 (Krkesa 2) ..........................................59 III. TRAJTIMI KONTABL I DISA VEPRIMEVE ...................64 1. NGA VARET TRAJTIMI KONTABL ............................64 2VEPRIMET Q LIDHEN ME BLERJEN ............................................... 67 i. Cikli i dokumenteve t Blerjes .................................................67. ii.Fatura: Baza pr regjistrimin e Blerjes ....................................68 iii.Vlersimi i elementeve t Faturs ........................................69 iv.Kontabilizimi i Veprimeve t Blerjes .................................70 3. VEPRIMET Q LIDHEN ME SHITJEN ............................................... 78

i. Cikli i dokumenteve t Shitjes ................................................78 ii.Kontabilizimi i Veprimeve t Shitjes .....................................78 4. VEPRIMET ME INVENTARIN ......................................................... 85
. Inventari dhe Metodat e Regjistrimit ............................................85 ii.Dokumentet e Magazins ...........................................................86 iii.Kontabilizimi i Hyrjeve n Inventar ......................................89. iv.Vlersimi i Kostos s Inventarit ..............................................91 v.Kontabilizimi i Daljeve nga Inventari .........................................94 vi.Veprime t tjera me inventarin .......................................................95 5. VEPRIMET E ARKTIMIT DHE T PAGESS ....................................... 96 i. Dokumentet e Banks dhe t Arks ..............................................96 ii.Veprimet me Bank ....................................................................99 iii.Veprimet me Arkn ................................................................102. iv.Xhirimet e Brendshme ..................................................................104 6. VEPRIMET ME PRODHIMIN .........................................................107 i. Mnyrat e trajtimit ......................................................................107 ii.Dokumentet e prodhimit ...........................................................108 iii.Kontabilizimi i prodhimit ..............................................................110 7. VEPRIMET ME LISTPAGESAT .....................................................114 i. Listpagesa e Punonjsve (LP) ...................................................114 ii.Kontabilizimi i Listpagess ...........................................................116

8. ZHVLERSIMET (AMORTIZIMET DHE PROVIZIONET) . i.jan zhvlersimet ? .................................................................. .119 ii.Shpenzimet pr Amortizimin ...................................................120 iii.Prcaktimi i Shpenzimit t Amortizimit Vjetor ........................122 iv.Trajtimi Kontabl i Amortizimeve .............................................125. v.Trajtimi Kontabl i Provizioneve..................................................125 9. USHTRIM AMORTIZIMI ..............................................................129 i. Paraqitja e Ushtrimit t Amortizimit ..........................................129 ii.Zgjidhje Ushtrim Amortizimi .....................................................130 10.DALJA E AKTIVEVE AFATGJATA ..................................................136 i. Parimet e Regjistrimit t Daljeve t AA .....................................136 ii.Regjistrimi n Ditar ...................................................................136 PJESA E DYT: ANALIZA E LLOGARIS S REZULTATIT I. ANALIZA E LLOGARIS S REZULTATIT .......................................144 1. TREGUESIT E NDRMJETM T MENAXHIMIT (TNM) ..145 i. Marzhi Tregtar (MT) ......................................................145 ii.Prodhimi i Ushtrimit (PU) ......................................................145 ii.Vlera e Shtuar (VS) ................................................................146 iv.Teprica Bruto (TB) ...................................................................146. v.Rezultati i Shfrytzimit (FSh) .......................................................147. vi.Rezultati Prpara Tatimit (FpT) ..................................................147. vii.Rezultati i Ushtrimit (FU) ..........................................................147

2. PRODUKTI I NDRMARRJES .......................................................149 i. Prodhimi i Ushtrimit (PU) .........................................................149. ii.Marzhi Tregtar (MT) .................................................................150. iii.Analiza e Marzhit Tregtar .........................................................150 3. KONCEPTI I VLERS S SHTUAR (VS) ..............................152 i. Llogaritja e Vlers s Shtuar .....................................................152. ii.Interpretimi Ekonomik ..................................................................152 4. TEPRICA BRUTO E SHFRYTZIMIT (TB) .........................................154 i. Ndarja e Vlers s Shtuar ............................................................154. ii.Teprica Bruto (TB) ..................................................................155. Perkufizimi i Teprics Bruto ...........................................................155 5. FITIMI I SHFRYTZIMIT (FSH) .....................................................156 i. Koncepti i FSh ............................................................................156. ii.Prcaktimi i FSh ..........................................................................156 6. FITIMI I USHTRIMIT (FU) ...........................................................158 i. Zbrthimi i Llogaris s Rezultatit .............................................158 7. MATJA E RENTABILITETIT (KTHIMIT) ...........................................161 i. Koncepti i Rentabilitetit ...............................................................161 II. ANALIZA E BILANCIT ..........................................................166

1. LEXIMI I THJESHT I BILANCIT ..........................................167 i. Pasivi i Bilancit .........................................................................16 7. ii.Aktivi i Bilancit .......................................................................169. iii.Krahasimi Aktiv / Pasiv ..........................................................170 2. NEVOJAT PR FINANCIME .........................................................171 i. Financimet afatgjata ...................................................................171. iiFinancimet afatshkurtra ..............................................................171. iii.Financimet e menjhershme: .......................................................172 3. BILANCI FUNKSIONAL ..............................................................174 i. Pasivi i Bilancit Funksional ........................................................174. ii.Aktivi i Bilancit Funksional .......................................................175. iii.Paraqitja e Bilancit Funksional ..................................................178 4. FONDI I ZHVILLIMIT .................................................................179 i. Koncepti i Fondit t Zhvillimit .................................................179. ii.Prcaktimi i Fondit t Zhvillimit .............................................180. iii.Interpretimi Ekonomik ..................................................................181 5. NEVOJA PR FONDIN E ZHVILLIMIT..............................................182 i. Koncepti i Nevojs pr Fond Zhvillimi .........................................182. ii.Prcaktimi i Nevojs pr Fonde Zhvillimi ......................................182 iii.Interpretimi Ekonomik ..................................................................184

6. REDUKTIMI I NEVOJAVE PR FOND ZHVILLIMI .............185 i. Reduktimi i Inventarve ...........................................................185. ii.Negocimi i Afateve t Pagesave me Furnitort .........................186. iii.Negocimi i Afateve t Pagesave me Klientt .............................186 7. MJETET MONETARE ................................................................188 i. Koncepti i Mjeteve Monetare .....................................................188. ii.Prcaktimi i Mjeteve Monetare t Ndrmarrjes ...........................188. iii.Interpretimi Ekonomik ..................................................................190 III. MNYRAT E FINANCIMIT T NDRMARRJES .................194 1. BLERJA E AKTIVEVE AFATGJATA .................................................194 i. Koncepti i Investimit ...............................................................194. ii.Prcaktuesit e Investimeve ..........................................................196 2. FINANCIMI I INVESTIMEVE .................................................198 i. Financimi i Investimeve ............................................................198. ii.Marrja Hua .................................................................................199 3. FLUKSI I PARAS ...................................................................201 i. Koncepti i Fluksit t paras (Cash Flow) .................................201. ii.Paraqitja e Fluksit t Paras ......................................................203. iii.Disa tregues interesant q lidhen me CF ..................................206 4. FINANCIMI I CIKLIT T SHFRYTZIMIT .............................208

i. Konvertimi i Elementeve t Aktivit Qarkullues ............................208. ii.Metoda t Tjera t Financimit t Shfrytzimit .............................209 5. PRMBLEDHJE ......................................................................211 i.Perparesite e te metat e financimeve t ndryshme .......................211 ii.Disa koe iii.Disa koeficient ndihms pr marrjen e vendimeve .....................212 PJESA E TRET: FJALOR I TERMAVE KRYESORE FJALOR .............................................................................. .......................216 LITERATURA ...................................................................... .......................228 P J E S A E P A R N J O H U R I P R K O N T A B I L I T E T I N E P R G J I T H S H M N kt kapitull tregohet psenevojitet kontabiliteti, cilat veprimet ndrmarrjes pasqyron dheprse duhen unifikuar regullat e rregjistrimit t ktyre veprimeve.Jepen konceptet baz t kontabilitetit dhe parimet e regjistrimit kontabl t ilustuara me shembuj zbatimi. Njohuritparatkontabiliteti K A P I T U L L I I I NJOHURI T PARAT KONTABILITETIT 1 Hyrje ..........................14 2 Ndrmarrja dhetransaksionet e saj .......15 3 Normalizimi i ProceduraveKontabl 17 4 KonceptetBaz .........................18 5

ShembullZbatimi 24 6 Parimet e Regjistrimitt Transaksioneve 29 K a p i t u l l i I I. NJOHURI T PARA T KONTABILITETIT 1. HYRJE Ndrmarrja ka si synim t prodhoj produkte ose shrbime pr t knaqur nevoja t shoqris.Pr t marr vendimet e duhura, ndrmarrja ka nevoj pr nj sistem informacioni q quhet Kontabilitet i cili s pari prshkruan, vlerson dhe paraqet pasurine e ndrmarrjes, domethn gjendjen e ksaj pasurie dhe detyrimet n nj moment t dhn. Dokumenti kontabl q prmbledh t dhnat pr pasurin e nj ndrmarrjeje quhet Bilanc. s dyti, i bn t mundur ndrmarrjes vlersimin e ekasitetit t puns s saj(prodhimit, ndrtimit, shrbimit etj.), duke u nisur nga aftsia e saj pr t sjell tim, dmth pr t dhn rezultat pozitiv. Dokumenti kontabl q paraqet rezultatin endrmarrjes quhet Llogaria e Rezultatit 1 .M posht do t gjeni parimet themelore t kontabilitetit t prgjithshm q do tju ndihmojn pr t analizuar m mir pasqyrat baz kontabl q jan: bilanci i ndrmarrjes dhe llogaria e rezultatit. Shnim: Bilanci, Llogaria e Rezultatit dhe disa pasqyra t tjera prbjn ato q quhenLlogarit Vjetore t ndrmarrjes. N fjalorin e prditshm t gjitha kto pasqyra njihenshkurt si Bilanci. 2. NDRMARRJA DHE TRANSAKSIONET E SAJ

Gjat veprimtaris s prditshme, ndrmarrja ka nevoj t blej mallra, lnd t paraa shrbime, q i nevojiten asaj dhe t shes produktet e saj. Ndrmarrja sht pra e lidhur me aktor t tjer ekonomik (furnitor, blers, punonjs etj.), me t cilt kryen veprime t ndrsjella. Nga kjo lind nevoja e mbajtjes s gjurmve t ktyre veprimeve ekonomike q ajo kryen me partnert e saj.Veprimet apo marrdhniet e ndrsjella, q lidhin ndrmarrjen me partnert e saj ekonomik, n gjuhn e kontabilitetit quhen transaksione. Shembuj transaksionesh:Produktet: q n kuptimin e gjer t fjals jan: prodhimet (pr ndrmarrjet prodhuese); mallrat(pr ndrmarrjet tregtare); shrbimet (pr ndrrmarrjet e shrbimit) etj. Pra, produktet e aktivitetit tndrmarrjes.Transaksion quhet edhe Fluks, Ngjarje kontabl ose Veprim ekonomik. Ndrmarrja u paguan rrogat punonjsve.Blen ndrmarrja mall nga furnitori.Ndrmarrja merr kredi nga banka. i. Koncepti i transaksionit: Transaksioni sht nj marrdhnie, nj veprim apo lvizje, q ndryshon vlern e nj variabli ekonomik, n nj periudh t caktuar kohe.Dallojm:- transaksionet zike (reale) q shprehin lvizjet e t mirave dhe shrbimeve (p.sh:livrim malli, kryerje e nj shrbimi apo prodhim produkti). - transaksionet monetare q shprehin lvizjet e parave, n prgjigje t transaksioneve zike (psh pagesat pr blerje e arktimet pr shitje).-transaksionet nanciare q paraqesin kredit dhe borxhet e ndrmarrjes. N lidhje me ndikimin n rezultat transaksionet mund t jen: - transaksione t rezultatit q ndikojn n rezultat; t cilt n raport me pronart(ortakt/aksionert) ndahen n:o shpenzime: kur transaksioni prfaqson nj konsum

t pasuris (shpenzim), q nkt kndvshtrim sht nj borxh q i kan ndrmarrjes pronart; o t ardhura: kur transaksioni prfaqson nj shtim t pasuris (t ardhura), q nkt kndvshtrim sht nj detyrim q ndrmarrja i ka pronarve. - transaksione t bilancit q jan transaksionet q nuk ndikojn n rezultat. Vini Re! Shpenzimet dhe T ardhurat, nuk jan gj tjetr vese Borxhet dhe Kredit e pronarve ndaj ndrmarrjes prandaj ato trajtohen si transaksionet nanciare dhe prfshihen n to. N lidhje me ndrmarrjen, transaksionet jan t dy tipeve: - transaksione t brendshme : kur transaksioni prfaqson nj marrdhnie midis dy pjesve t ndrmarrjes, pa pranin e faktorve jasht ndrmarrjes. - transaksione t jashtme : kur transaksioni prfaqson nj marrdhnie midis ndrmarrjes dhe njrit prej partnerve t jashtm.Me kt terminologji, roli kryesor i kontabilitetit t prgjithshm sht t regjistroj bashksin e transaksioneve q prekin ndrmarrjen, m sakt pasurin e ndrmarrjes.Kontabiliteti duhet t kap, klasikoj dhe regjistroj transaksionet q prekin ndrmarrjen pr t furnizuar, pas prpunimeve t duhura, informacione n shrbim t marrjes s vendimeve pr drejtimin e ndrmarrjes. 3. NORMALIZIMI I PROCEDURAVE KONTABL Pr t thjeshtuar hartimin, leximin dhe analizn e dokumenteve kontabl, sht inevojshm standardizimi i metodave kontabl dhe jo secili t ndrtoj terminologjindhe metodat e veta. N qoft se gjithsecili do t mbante kontabilitetin sipas mnyrss vet, pa ju prmbajtur disa rregullave, do t ishte e pamundur t vlersohej gjendja endrmarrjes dhe t krahasohej ajo me nj tjetr.Plani i prgjithshm kontabl e lejon kt

standardizim duke propozuar nj klasikim t transaksioneve t ndryshme q duhet t regjistrohen nga shrbimi kontabl indrmarrjes.Standardizimi i praktikave kontabl bhet me ligje, vendime, udhzime etj., t cilatzhvillohen n baz t prparimeve n shkencat nanciare.Krahas rregullave nacionale, globalizimi i ekonomis bn q shtetet t tentojn drejt standardizimeve ndrkombtare, pr t dhn informacion sa m t sakt. N kt rrug sht duke ecur edhe legjislacioni n Shqipri . 4. KONCEPTE BAZ Ndrmarrja, n veprimtarin e saj, kryen do dit veprime q prekin pasurin e saj.Regjistrimi i transaksioneve q modikojn pasurine ndrmarrjes dhe prpunimi I ktij informacioni sht objekt i sistemit kontabl t ndrmarrjes. Paraqitja e gjendjes pasurore t ndrmarrjes quhet bilanc. i. Koncepti i Aktivit dhe Pasivit Bilanci pasqyron nga njra an burimet nanciare, q prdor ndrmarrja n veprimtarine saj (kapitali i sjell nga pronart/aksionert e ndrmarrjes, huat e mara nga bankatetj.). Burimet e ndrmarrjes regjistrohen n ann e djatht t bilancit, q quhet Pasiv i bilancit.Nga ana e majt e bilancit, q quhet aktivi bilancit, regjistrohen prdorimet e ktyre burimeve, pra ato q ndrmarrja ka br me burimet (pasuria e ndrmarrjes), si prshembull: lndt e para, makinerit, mjetet ndihmse pr veprimtarin apo depozitat n bank apo ark.Krahas burimeve dhe prdorimeve t mirllta, ka dhe kategori specike,si: Gjat nj veprimi blerjeje, ndrmarrja nuk sht e detyruar t paguaj n ast;asaj mund ti lihet nj afat pagese nga furnitori, pra ndrmarrja prton nj borxhafatshkurtr nga furnitori. Kontabiliteti e klasikon

kt borxh si kredi afatshkurtrdhe e regjistron si burim. Kjo kredi afatshkurtr konsiderohet si e shlyer, kurndrmarrja bn realisht pagesn q i detyrohet furnitorit, brenda afatit t pagess.Ndaj kjo kredia e furnitorit konsiderohet si burim (pasiv) pr ndrmarrjen. Me arsyetim t ngjashm, kur ndrmarrja i akordon nj afat pagese klientit t vet,kontabiliteti e konsideron kt si nj kredi afatshkurtr q ndrmarrja i jep atij.Kjo hua do ti shlyhet ndrmarrjes kur klienti t paguaj shumn e duhur brenda afatit t pagess. Si prfundim, kredia pr klientin konsiderohet si prdorim(aktiv) pr ndrmarrjen . Mbi kt baz, bilanci paraqitet si vijon 5 : Prdorimet (Aktivi)Burimet (Pasivi) Investime n aktive kse 5 Burime t brendshme: Kapital i sjell nga aksionert ,Investim n lnd t para, materiale,mallra etj. Burime t jashtme afatgjata: Hua afatgjata Kredi pr klientt etj.Borxhe ndaj furnitorve etj. Zbulime bankareDepozitim n bank ose n ark ii. Koncepti i Llogaris 6 Bilanci sht nj dokument kontabl q pasqyron trsin e pasurive dhe t detyrimeve(borxheve) t ndrmarrjes. Pasurit dhe borxhet jan t natyrave t ndryshme.N ann e pasivit vendosen burimet q jan: qoft t brendshme (kapitalet), qoft nga jasht (huat),

t cilat mund t jen afatshkurtra apo afatgjata.Nga ana e aktivit kemi gjithashtu nj bashksi elementesh me karakteristika t ndryshme nga njri-tjetri, kemi pr shembull: asete kse, q kan krkuar shpenzime t larta(truall, godina industriale etj.); stoqe lndsh t para apo kartmonedha n sirtart e arks s ndrmarrjes.Nj nga parimet e kontabilitetit sht t prpiqet t jap nj pamje sa m besnike t ndrmarrjes. Aktivi dhe pasivi i bilancit jan, kshtu, t ndara n grupe q prbhen nga elemente me karakteristika t njjta (asetetkse, borxhet afatgjata).Pr t dhn nj pasqyr m t qart, secili grup ndahet n nngrupe dhe kjo ndarje vazhdohet, aq sa sht e nevojshme, pr t prshkruar n detaje elementet e pasivit dhet aktivit t bilancit t ndrmarrjes. Kto ndarje quhen llogari .5Aktive kse: Pasuri e paluajtshme 6Zbulim: Kur Banka i bn lehtsi klientit t vet q ka llogari bankare rrjedhse, sipas s cils klienti mund t jet debitor pr nj shum t caktuar, gjat nj periudhe t caktuar. Prdorimet(Aktivi)Burimet(Pasivi)Investime n aktive kse 5Burime t brendshme: Kapital i sjell nga aksionert Investim n lnd t para, materiale,mallra etj. Burime t jashtme afatgjata: Hua afatgjata Kredi pr klientt etj.Borxhe ndaj furnitorve etj. do elementi t pasuris s ndrmarrjes i shoqrohet nj llogari (pr shembull: llogaria troje, llogaria arka, llogaria hua etj.) iii. Koncepti i Debitit dhe Kreditit Gjendja e llogarive ndryshon nga lvizjet (hyrjet e daljet), q pasqyrojn veprimet e kryera nga ndrmarrja. Pr shembull, llogaria banka ushqehet nga hyrjet e ndryshme t paraveq vijn n ndrmarrje (nga shitjet,...) dhe zbrazet nga shpenzimet (pagesa e rrogave,pagesa pr blerje t lndve t

para,...).Si rrjedhim, do llogari ndahet n dy pjes ku regjistrohen lvizjet q e prekin at. Ktody pjes quhen Debi(majtas) dheKredi(djathtas). Pr t paraqitur nj llogari prdoret simboli n form T-je: Llogari Banka 512 Debi Kredi N Debi (majtas) regjistrohen: - Hyrjet q bhen n ndrmarrje nga transaksionet zike (Pr shembull: mallrat q hyjn n ndrmarrje, t blera apo t prodhuara). - Aktimet q bn ndrmarrja nga transaksionet monetare (Pr shembull: parat q hyjn n ndrmarrje nga arktimet e shitjeve). - Borxhet q i kan ndrmarrjes, nga transaksione nanciare, t trett T trett: quhen klientt, furnitort, puntort, ortakt, entitete apo persona t tjer, q kan marrdhnie ekonomike me ndrmarrjen. shembull klientt pr faturat e palikuiduara) - Shpenzimet q kryen ndrmarrja, q interpretohen edhe si borxhe q i kan ndrmarrjes pronart (ortakt/aksionert) N Kredi (djathtas) regjistrohen: - Daljet q bhen nga ndrmarrja, n transaksionet zik (Pr shembull: mallrat eshitura q dalin). - Pagesat q bn ndrmarrja, nga transaksionet monetare (Pr shembull: parat q paguan pr blerjet e bra). - Kredit

q ka marr ndrmarrja nga t tret, nga transaksionet naciare (Pr shembull borxhi q i ka ndrmarrja furnitorit pr faturn q nuk i ka likuiduar).T ardhurat e realizuara , q interpretohen edhe si detyrim q ndrmarrja i ka pronarve (pra si kredi e pronarve).Le ti prmbledhin kto n nj tabel: Regjistrimi n Llogari L lo j i i tr a nsa k si o n it D eb i(Majtas)Kredi(Djathtas) Transaksion z i k ( r e a l ) H y r j e t D a l j e t T r a n s a k s i o n m o n e t a r A r k t i m e t P a g e s a t Transaksion n a n c i a r B o r x h e t K r e d i t T r a n s a k s i o n r e z u l t a t i S h p e n z i m e t T a r d h u r a t sht e thjesht t vizualizosh n do ast gjendjen neto t do llogarie, duke zbritur nga debiti total i llogaris (pra nga totali i vleftave t regjistruara n debi) kreditin total t po asaj llogarie (totalin e vleftave t regjistruara n kredi): Kjo diferenc quhet Teprica e llogaris Kur debiti > krediti, llogaria quhet debitore dhe kur krediti > debiti, llogaria quhet kreditore.Nisur nga ky prcaktim, nj i tret (klient) quhet debitor n qoft se llogaria e tij sht me tepric debitore; ndrsa nj i tret (furnitor) quhet kreditor n qoft se llogaria e tijsht me tepric kreditore. iv. Llogari t Likuiditetit Llogari t likuiditetit quhen llogarit e parave dhe vlerave t ngjashme me to; dmth llogarit e arks s ndrmarrjes dhe llogarit bankare

t saj, si dhe letrat me vler q mund t shndrrohen menjher n para.N llogarit e likuiditetit veprimet regjistrohen si m posht: Arktimet(parat q marrim) regjistrohen n debi t llogarive t likuiditetit. Pagesa (parat q japim) regjistrohen n kredi t llogarive t likuiditetit. v. Regjistrimi me Parti Dyshe Mbajtja e kontabilitetit me parti dyshe sht nj teknik q mbshtetet mbi parimin elementar: asgj nuk krijohet, asgj nuk humbet, gjithka transformohet. N kuptimin ekonomik, ky parim shprehet nga dy rregullat :a)do vler q qarkullon n ndrmarrje vetm zhvendoset;b) pasurimi i ndrmarrjes vjen nga aftsia e saj pr ta prftuar kt pasurim nga t tjert (t trett). Kontabiliteti mbshtetet mbi faktin q do transaksion midis ndrmarrjes dhe nj partneri t saj prbhet nga dy lvizje t njvlefshme me sens t kundrt.Pr shembull: shitja e nj produkti prbhet nga nj dalje zike (livrimi i produktit) dhe nganj hyrje monetare (vlefta e paguar nga klienti) me t njjtn vleft sa ajo e shitjes. Llogarit bankare : Llogarit (kontot) q ndrmarrja ka n banka. Arktimet : Parat q marrim n ark apo bank. Kto nuk duhet t ngatrohen me t ardhurat, sepse nuk ka detyrimisht prputhje midis arktimeve dhe t ardhurave. Shembull i blerjes s nj veture: ndrmarrja blen nj vetur 10000 , pra rrit pasurin sepse i shtohet nj vetur, pra kjo ngjarje paraqitet si Debit. Si kundr parti, ajo duhet ta paguaj veturn, pra t zvogloj pasurin nanciare t saj, gj q paraqitet n Kredit.Prmbledhasi, blerja e veturs shkruhet :o llogaria e makinave debitohet me 10'000 o llogaria e parave kreditohet me 10'000 N qoft se ndrmarrja e blen veturn nga nj furnitor por nuk paguan menjher, por

pa snj far kohe, regjistrimi kryhet n dy koh: ajo e regjistron veturn n Debit, por konstaton se i ka nj borxh furnitorit :o llogaria e makinave debitohet me 10'000 o llogaria e furnitorit kreditohet me 10'000 Kur ndrmarrja bn pagesn, ajo regjistron :o llogaria e furnitorit debitohet me 10'000 o llogaria e parave kreditohet me 10'000 dhe veprimi i blerjes s veturs sht prfunduar. Ky quhet parimi i kontabilitetit me parti dyshe: do lvizje midis ndrmarrjes dhe njrit prej partnerve t saj regjistrohet n llogarit e ndrmarrjes me ann e nj regjistrimi t dysht, njri n debitin e nj llogarie, tjetri n kreditin e nj llogarie tjetr, me t njjtn vleft. Pr t evidentuar kt lidhje mes tyre, kto dy llogari quhen kundrpartit njra-tjetrs.Kjo teknik krijon mundsin, t garantohet barazia e pasuris dhe e t mirave (at qzotron ndrmarrja e q sht n Debit) me detyrimet (huat e marra nga ndrmarrja e q regjistrohen n Kredit). N kt kontekst, nse krijohet nj shtes pasurie (prshembull : nga shitja e nj shrbimi), rezultati i veprimit n bilanc do t kontabilizohet si borxh (n Kredit) ndaj pronarit ose aksionerit. Pra, do t ardhure apo shpenzimi I korrespondon nj mjet pr ta realizuar at.Barazimi i debiteve me kreditet sht gjithashtu nj mjet kontrolli i saktsis s kontabilizimeve. 5. SHEMBULL ZBATIMI Katr ortak vendosin t krijojn shoqrin IMB. i.Ata vendosin t derdhin n bank si kapital llestar 100000 lek.ii. Pr t plotsuar nevojat, marrin nj hua prej 250000 lek pr 10 vjet.iii. Me ann e ktyre burrimeve, ndrmarrja IMB blen nj makineri me mim 150000lek.Le ti analizojm kto veprime: i. Ortakt derdhin 100000 lek n bank pr IMB: Banka100000 100000Kapitali

Pr ndrmarrjen, kjo pasqyrohet duke regjistruar nj burim prej 100000 lek n bilanc.Kjo shum regjistrohet n llogarin bank t ndrmarrjes.- n pasivin e bilancit: kontabilizohet (regjistrohet) shuma prej 100000 lek n llogarin kapital, n ann kredi.- n aktivin e bilancit (si kundrparti): kjo shum shnohet n debi t llogarisbank. Sjellin 100000 lekIMBOrtak ii. Ortakt marrin 250000 lek hua nga banka 250000Hua250000Banka Ky veprim, pr ndrmarrjen pasqyrohet duke regjistruar nj burim (hua) prej 250000 Lek n bilanc. Kjo shum do t guroj n llogarin bank t ndrmarrjes, ku disponohet.- n pasivin e bilancit: kontabilizohet burimi prej 250000 lek n llogarin hua, n kredi.- n aktivin e bilancit: shuma vendoset n debi t llogaris bank Skematikisht kto regjistrime paraqiten: iii. Blerja e makineris IMB Pagesa 150000LekFurnitorIMBLivrimi i makineris FURNITORE

Ky veprim pr ndrmarrjen do t thot: kontabilizimi i nj shpenzimi prej 150000 lek n bilancin e saj, q pasqyron pagesn q i bn furnitorit, si dhe regjistrimi n bilanc(inventar) i makineris, q reekton livrimin e makineris.Nse pagesa bhet e menjhershme(cash) kontabilizimi mund t bhet sipas skems:Kur blerja e makineris bhet me pages t vonuar (pas nj far kohe); n kt rast do t ket regjistrim t dy veprimeve (transaksioneve), q u prgjigjen dy momenteve (dhedy dokumenteve) t ndryshme:Veprimi i par: q i prgjigjet livrimit t makineris nga furnitori; n kt moment shfaqet nj borxh i ndrmarrjes ndaj furnitorit.Veprimi i dyt: ndrmarrja i paguan borxhin furnitorit.

Kontabilizimi i veprimit t par Cash: lexohet kesh = pages me para n dor (nnkupton pagesat e menjhershme) Dokumenteve : N kt rast justikimi i dy veprimeve bazohet n dy dokumente t ndryshme: a) Blerja(livrimi i makineris) bazohet n faturn e blerjes, ndrsa b) pagesa n dokumentin e pagess. Makineria150000Banka150000IMBFurnitorLivrimi i makineris Ky veprim pr ndrmarrjen do t thot regjistrim i nj shpenzimi prej 150000 lek n bilancin e saj, q kontabilizon makinerin q i jep furnitori dhe borxhin q i ka ndrmarrja furnitorit. 150000MakineriaFurnitori150000150000Bank150000Fu rnitor Kontabilizimi i veprimit t dyt Veprimi i dyt regjistrohet kur ndrmarrja i kryen pagesn furnitorit, n vleftn e barabart me at t blerjes s makineris, duke shlyer kshtu borxhin.Ky veprim pr ndrmarrjen do t thot regjistrim i nj shlyerje huaje (paksim burimi) prej150000 lek n bilancin e saj; q kontabilizon pagesn e ndrmarrjes. IMBFurnitorpagesa e makineris Ky kontabilizim i dysht t on n fund t fundit n t njtin rezultat me at t blerjescash t makineris.Prfundimisht, bilanci i ndrmarrjes IMB pas ktyre tri veprimeve paraqitet si vijon: A k t i v i M a k i n e r i 1 5 0 0 0 0 B a n k 2 0 0 0 0 0

T 3 P K 1 H 2 T 3

o 5 a a 0 u 5 o 5

t a l A k 0 0 0 0 s i v i p i t a l 0 0 0 0 a 0 0 0 0 t a l P a s 0 0 0 0

Veprimi 2Furnitor150000150000Veprimi 1150000Bank150000Makineri 6. PARIMET E REGJISTRIMIT T TRANSAKSIONEVE N parim, nj ndrmarrje duhet t regjistroj t gjitha transaksionet, t brendshme dhe t jashtme, q prekin gjendjen e pasuris s saj. Pr t br regjistrimet, jan prcaktuar disa parime themelore q duhen respektuar. Respektimi i ktyre parimeve garanton paraqitjen sa m reale t gjendjes pasurore t ndrmarrjes.Pr t garantuar q ndrmarrja t mos regjistroj asnj transaksion jo real, q do t deformonte pasqyrimin e gjendjes s saj pasurore, krkohet q: Regjistrimi i nj transaksioni t mbshtetet mbi ekzistencn e nj prove t kryerjes s tij. Regj i st r i mi duhet t mbsht et et mbi nj pr ov N baz t ktij parimi, plani kontabl krkon q do regjistrim t mbshtetet,prve prjashtimeve t vlefshme, mbi nj dokument justikues, me dat dhe vler.Kto dokumente justikuese duhet t ruhen pr nj periudh t paktn 10vjeare.Transaksionet duhet t jen regjistruar n trajt kronologjike.Natyra e dokumenteve

justikuese sht dyllojesh:a)dokumenti mund t pasqyroj nj veprim t vetm. Tipi i dokumentit varet nga tipi i transaksionit q regjistrohet (fatur q vjen nga nj furnitor ose q iadresohet nj klienti, mandat pages, ...)b)dokumenti mund t ket origjin krejt t brendshme dhe t grupoj nj bashksi veprimesh: kto quhen dokumente prmbledhse q kan t bjn me ditaret ndihmse.Ligji pr kontabilitetin krkon q do ndrmarrje t mbaj detyrimisht nj libr ditar,librin e madh dhe librin e inventarit. Krkohet gjithashtu q libri ditar t mos prmbaj asnj boshllk. Sikurse dokumentet justkuese, edhe kto dokumente kontabl duhet t mbahen t paktn 10 vjet. Parimet kryesore dhe karakteristikat e informacionit kontabl Parimet e regjistrimit t transaksioneve dhe t paraqitjes s pasqyrave nanciare n mnyr t plot prshkruhen n Standardet Kombtare t Kontabilitetit. N vijim po prmndim shkurt disa prej tyre: - Parimi i konstatimit t t drejtave dhe detyrimeve: sipas t cilit efektet e transaksioneve njihen kur ato ndodhin (dhe jo kur paguhen)... Domethne ndrmarrja duhet t informoj e pasqyroj jo vetm veprimet e kryera me arktime e pagesa por edhe detyrimet pr tu paguar n t ardhmen, si dhe ato q do t sjellin arktime n t ardhmen... - Parimi i njsis ekonomike raportuese: sipas t cilit ndrmarrja mban llogari tveanta t aktiveve, detyrimeve dhe veprimeve ekonomike t veta nga ato t aktiveve,detyrimeve dhe veprimeve ekonomike t aksionerve, kreditorve, punonjsve,klientve t saj dhe personave t tjer... - Parimi i vijimsis: sipas t cilit veprimtaria ekonomike e ndrmarrjes duhet t ket vijimsi dhe ndrmarrja nuk ka n plan ose nuk

do ta ket t nevojshme t ndrpres aktivitetin e saj .... Nse jo, ather, ajo duhet ta reektoj kt fakt... - Parimi i kompensimit: sipas t cilit aktivet dhe detyrimet si dhe t ardhurat e shpenzimet nuk kompensohen me njra-tjetrn, ato raportohen m vete, me prjashtim t rasteve kur nj gj e till krkohet ose lejohet.... - Parimi i kuptueshmris, krkon q informacioni n pasqyrat nanciare duhet t paraqitet n mnyr t till q t jet informues dhe pa ekuivok,... pr t informuar nj grup t gjer prdoruesish (aksionert dhe kreditort, punonjsit, partnert n biznes, institucionet shtetrore ...) - Rndsia dhe materialiteti, krkon q pasqyrat nanciare t paraqesin t gjith informacionin material q ndikon n gjendjen nanciare, performancn nanciare dhe uksin e paras s ndrmarrjes. Informacioni n kto pasqyra konsiderohet material nse mungesa ose pasaktsia n prezantimin e tij do t ndikonte n vendimet ekonomike t prdoruesve t pasqyrave nanciare... - Besueshmria, krkon q informacioni t jet i besueshm,...nuk prmban gabime materiale si dhe ... sht nj prezantim besnik i asaj q ky informacion prpiqet ose pritet n mnyr t arsyeshme t prezantoj....merret n konsiderat prmbajtjae tyre ekonomike mbi formm ligjore...paanshmria ... parimi i maturis q t shmanget mbivlersimi i aktiveve dhe i t ardhurave ose nnvlersimi i detyrimevedhe shpenzimeve ... - Parimi i qndrueshmris dhe krahasueshmris, krkon q t prdoret e njjta politik kontabl, e njjta paraqitje dhe t njjtat formate t pasqyrave nanciare...pr nj krahasim objektiv te treguesve t performancs nanciare t ndrmarrjes n vite...dhe pr krahasimin me ndrmarrje t tjera...

Organizimi I planit kontabl t prgjithshm

II. ORGANIZIMI I PKP 1. HYRJE Kontabiliteti prfshin: Kontabilitetin e Prgjithshm (quhet dhe Kontabiliteti Financiar)dhe Kontabilitetin Analitik (quhet dhe Kontabiliteti Manaxherial ose Kontabiliteti i Kosto-Drejtimit).Kontabiliteti i Prgjithshm pasqyron marrdhniet me nj numr t madh aktorsh brenda dhe jasht ndrmarrjes. Ai shrben si baz dhe pr Kontabilitetin Analitik.T dhnat e Kontabilitetit Analitik shfrytzohen nga drejtuesit e kompanis. Organizimi itij varet nga speckat e ndrmarrjes dhe prparsit e saj.Ne,llimisht, do t ndalemi n Kontabilitetin e Prgjithshm.

33 2. ORGANIZIMI I PLANIT T LLOGARIVE N Kontabilitetin e Prgjithshm, pr t thjeshtuar leximin dhe analizn e dokumenteve kontabl, sht i domosdoshm nj standardizim i metodave kontabl.Plani Kontabl i Prgjithshm (PKP) e mundson kt standardizim, duke propozuar nj klasikim t transaksioneve, q duhet t regjistrohen nga shrbimi kontabl i ndrmarrjes.PKP, n saj t metodave q prdor pr regjistrimin e veprimeve q prekin ndrmarrjen,jep nj pasqyrim t sakt t gjendjes s ndrmarrjes n nj moment t dhn. i. Klasat Kryesore t PKP N Planin Kontabl t Prgjithshm (PKP) dallohen shtat klasa me numrat 1, 2, 3, 4, 5,6 dhe 7, ku pes klasat e para jan pr llogarit e bilancit dhe dy t fundit pr llogarite rezultatit t administrimit.N prgjithsi: shifra e par tregon klasn e llogaris; shifra e dyt tregon nj ndarje t klass, grupin; shifra e tret tregon ndarjen e grupit, nngrupin; e kshtu mund t vazhdohet m tej.Le ta ilustrojm kuptimin e shifrave t llogaris me nj shembull. ii. Shembull pr llogarin Banka Nj veprim, q tregon nj lvizje (hyre ose dalje) n llogarin bankare t ndrmarrjes,do t pasqyrohet me nj regjistrim n llogarin me numr 512. 5 - tregon q llogaria sht e klass 5 Mjete monetare dhe t ngjashme.5 1 - tregon q llogaria sht e grupit 1 t klass 5, q prfaqson Banka dhe institucione t tjera nanciare.51 2 - tregon q llogaria sht e nngrupit 2 t grupit 1 t klass 5, q emrtohetVlera monetare n bank.Le ti shqyrtojme klasat e llogarive m n detaje.

34 3. LLOGARIT E BILANCIT i. Klasa 1: Kapitali, rezervat. Nj ndrmarrje, kur krijohet, ka nevoj pr kapitale pr t ushtruar veprimtarin e saj.Kto burime llestare merren ose nga ortakt (kapitalet e veta) ose nga partnert e jashtm t ndrmarrjes (hua nga bankat dhe detyrime t ngjashme).Klasa 1 prmban bashksin e burimeve t quajtura afatgjata (ose t prhershme)t ndrmarrjes: o Burime t brendshme: Kapitali themeltar (aksionar);Rezervat e fonde t tjera t vetat;Rezultati i ushtrimit. o Burime t jashtme: Subvencionet pr investime;Huat afatgjata dhe t ngjashme me to. o Provizionet :pr rreziqe dhe detyrime t parashikuara me ligj. ii. Klasa 2: Llogarit e Aktiveve Afatgjata Kapitalet i shrbejn ndrmarrjes pr t prftuar mjete afatgjata q shrbejn prt ushtruar veprimtarin e saj. N kontabilitet me Aktive Afatgjata(AA)16 Kuptohet bashksia e mjeteve q do ti shrbejn pr nj koh m shum se nj vit ndrmarrjes.13 Rezultat i ushtrimit quhet shkurt rezultati i vitit t ushtrimit t aktivitetit, pr t cilin raportohet.14 Hua afatgjata quhen ato me afat shlyerje mbi nj vit.15 Provizionet : Shuma t parashikuara pr rreziqe e shpenzime. Koncepti i tyre do t sqarohet m posht.16 Aktive Afatgjata (AA): Ky sht emrtimi i prdorur n Standardet Kombtare t Kontabilitetit (SKK) praktivet q jan quajtur m par Aktive t Qndrueshme (AQ) ; quhen

edhe aktive t paluajtshme(AsseteImobilare) ose Aktive Fikse (Fixed Assets). 35 Aktivet Afatgjata(AA)mund t jen t llojeve t ndryshm: o AA Jomateriale emri i mir (vendndodhja, emri i mir etj. si kto q ndikojn).shpenzime t zhvillimit (studime, projekte, )konensione, t drejta t ngjashme, liensa, patenta, o AA Materiale troje, ndrtesa, instalime teknike, makineri, automjete, pajisje mobilimi,... o AA n Proces prbhen nga aktive afatgjata materiale ose jomateriale, q jan n proces ndrtimi apo krijimi; parapagime e pagesa pjesore t bra... o AA Financiare prbhen kryesisht nga aksionet q ka ndrmarrja pr ndrmarrjet e kontrolluaraapo t lidhura me t, mbajtja e t cilave sht afatgjat; huadhnie afatgjatetj. si kto. o Amortizimi dhe zhvlersimi i aktiveve afatgjata: aktivet afatgjata, n trsi, jan objekt i nj trajtimi specik q i lejon ndrmarrjes t pasqyroj amortizimet. iii. Klasa 3: Inventart Ndrmarrja duhet t blej lnd t para dhe t ndrmjetme q ajo do ti transformoj gjat procesit t prodhimit. Meqense kto elemente nuk prdoren t gjitha n t njjtinast, kta duhet t stokohen nga ndrmarrja.Dallojm ndr to stoqet: o Materiale lnd e par, material ndihms, pjes ndrrimi,. Aktivet Afatgjata Jomateriale (AAJ): jan quajtur Aktive t Qndrueshme t Patrupzuara (AQP) Aktivet Afatgjata Materiale (AAM): jan quajtur Aktive t Qndrueshme t Trupzuara(AQT) Stokohen

: dmth t magazinohen apo depozitohen n magazina ose sheshe.

o Objekte inventari ambalazh qarkullues, inventar i imt,. o Prodhimi n proces prodhimi, punime e shrbime n proces. o Produkte t gatshme, gjysm t gatshme e nnprodukte. o Mallra gjendje, t pa mbrritura ose tek t trett. o Zhvlersimi i inventarve. iv. Klasa 4: Llogarit me t trett Kto llogari prfaqsojn bashksin e angazhimeve nanciare t kontraktuara ose takorduara nga ndrmarrja dhe q nuk jan, as marrje hua afatgjat (llogari t klass 1),as dhnie hua afagjat (llogari t klass 2).N prgjithsi dallohen llogarit: o Detyrime tregtare (furnitor): prdoret pr detyrimet ndaj furnitorve. Kur furnitori nuk krkon q pagesa t bhet menjher, ai i akordon ndrmarrjes nj afat pagese. Ky afat pagese konsiderohet si nj borxh i kontraktuar me kt furnitor dhe kontabilizohet n pasivin e bilancit. o T drejta tregtare (klient) :prdoret pr detyrimet q na kan klientet. Kur ndrmarrja nuk i krkon klientit ta paguaj menjher, por i akordon atij nj afat pagese. Ky afatpagese konsiderohet si nj hua q i jepet klientit, ndaj regjistrohet n aktivine bilancit. o Kolektive - Personeli dhe llogarit prkatse- Sigurimet shoqrore dhe organizma shoqrore- Shteti (taksa, tatime) dhe kolektivitetet lokale- Grupe dhe ortak.

o Debitor e kreditor t ndryshm: prdoret pr qerat nanciare, huamarrje afatshkurtr, provizione, grante,etj. v. Klasa 5: Mjete monetare dhe t ngjashme Disa nga veprimet e ndrmarrjes prekin pasurit monetare t saj, qoft t arks (llogariaark), qoft t banks (llogari bankare). Llogarit nanciare paraqesin sasin e mjeteve monetare (parave) q zotron ndrmarrja dhe mjete t ngjashme me to.Ndr grupet e llogarive dallojm: oLetra me vler afatshkurtra t pjesmarrjes dhe t huave, t blera nga ndrmarrja pr t nxjer time. oBanka dhe institute nanciare t ngjajshme. oArka dhe vlera t tjera t afrta me to (bileta, pulla tatimore e postare). oHua, derivativt e instrumentet nanciare afatshkurtra. vi. Pozicioni i llogarive n Bilanc Kto pes klasa prbjn llogarit e bilancit. Bilanci sht pra nj dokument prmbledhs,q mundson vlersimim e efektit t transaksioneve t ndryshme, q kontabilizohen n llogarit e klasave nga 1 n 5.N form prmbledhse pozicioni i ktyre klasave, grupeve apo llogarive n bilanc paraqitet si vijon:

Prdorimet (Aktivi) Klasa 2:

Aktiveafatgjata(jomateriale, materiale, nanciare n proces) Klasa 3: Stoku i mallrave,materialeve etj. Klasa 5: Depozita n bank ose n ark Burimet (Pasivi) Klasa 1: Burimetbrendshme(Kapitali etj)Burimetjashtme(Hua etj afatgjata)
.

Klasa 4: T drejta tregtare (klient etj.) Klasa 5: Hua etj. afatshkurtra

4. LLOGARIT E SHPENZIMEVE N shumicn e veprimeve q kryen ndrmarrja, ajo konstaton shpenzime ose t ardhura.Shpenzimet dhe t ardhurat (llogarit e klasave 6 dhe 7) prmbajn bashksin e veprimeve q prekin gjendjen e ndrmarrjes duke e varfruar at (llogarit e shpenzimeve) ose duke e pasuruar at (llogarit e t ardhurave).Plani kontabl i prgjithshm i klasikon shpenzimet dhe t ardhurat n varsi nga natyra e tyre, domethn n varsi t natyrs s transaksionit q i ka gjeneruar. i. Shprndarja e Shpenzimeve Shpenzimet jan veprime q e varfrojn ndrmarrjen; ato sjellin zvoglim t pasuriss saj. Shpenzimet regjistrohen n klasn 6, m saktsisht n debi t ktyre llogarive; e thn ndryshe, rritjet e shpenzimeve regjistrohen n debi t llogarive t klass 6.Llogarit e shpenzimeve klasikohen n: a Shpenzimet e Shfrytzimit (llogarit 60 65) o Shpenzime pr blerjet (Llogarit 60) jan shpenzimet pr blerjen e lndve t para, mallrave dhe furnizimeve q dot konsumohen nga ndrmarrja gjat procesit t prodhimit.

o Shpenzime pr punime e shrbime nga t tret (Llogarit 61 dhe 62) jan shpenzime pr shrbime e punime t nevojshme pr ndrmarrjen, q kryhen nga t trett, prjashto personelin e ndrmarrjes. (Shembull: pagesa e qirave, energjis, transportit, reklamave, telekomunikacionit, riparime etj.) o Shpenzime pr pushtetin publik (Llogarit 63) grupojn shpenzimet pr pushtetin publik, d.m.th. tatimet dhe taksat e paguara nga ndrmarrja, si kundrparti t shrbimeve t sektorit publik(nancimi irrjetit rrugor etj.). o Shpenzime pr personelin (Llogarit 64) grupojn shpenzimet pr personelin; pr pagat; sigurimet shoqrore e shndetsore dhe t tjera. o Shpenzime t tjera shfrytzimi (Llogarit 65) grupojn shpenzimet e tjera t shfrytzimit q nuk i takojn asnjrs prej llogarive t lartprmendura. (Shembull: shpenzime pr pritje, gjoba e dmshprblime, subvencione t dhna). b Shpenzimet Financiare (llogarit 66) Prmbajn shpenzimet pr pagesn e interesave mbi huat q ndrmarrjaka kontraktuar tek ente t ndryshme kredie, pr t nancuar investimet e saj materiale. Ktu prfshihen edhe humbjet nga shkmbimet valutore, si dhe humbjete tjera nga shitblerja e letrave me vler, .... c Shpenzimet e Jashtzakonshme (llogarit 67) Prmbajn veprime, q sjellin varfrimin e ndrmarrjes por, q nuk jan t prsritshme me kalimin e kohs dhe q jan t pavarura nga veprimet e menaxhimit t prditshm t ndrmarrjes. (P.sh: ndshkime n rastin e nj procesi gjyqsor,fatkeqsi t ndryshme natyrore, ...) d Shpenzimet e llogaritura (llogarit 68) Prfaqsojn shpenzime t llogaritura nga vet ndrmarrja, kryesisht, pr zhvlersime, amortizime dhe provizione. Meqense kto shpenzime kontabilizohen n

nj llogari t klass 6, ato do t inuencojn n llogarin rezultat t ndrmarrjes.Dallohen prgjithsisht: o Shpenzime amortizimi jan shpenzimet q lidhen me amortizimin e elementeve t aktivit. o Provizione shuma q parashikojn shpenzime eventuale pr ngjarjeve t ndryshme. 5. LLOGARIT E T ARDHURAVE Si llogarit e shpenzimeve, edhe t ardhurat e ndrmarrjes klasikohen sipas natyrs s tyre, domethn n varsi t natyrs s transaksionit q i ka krijuar. i. Klasikimi i t ardhurave T ardhurat, q regjistrohen n klasn 7, pasqyrojn veprime q sjellin pasurimin e ndrmarrjes, pra q sjellin rritjen e likuiditeteve t saj. Kto t ardhura regjistrohen n kreditin e kryre llogarive. a T ardhurat e shfrytzimit (llogarit 70 75) o T ardhura nga shitjet (Llogarit 70) grupojn t ardhurat q i vijn ndrmarrjes nga shitja e mallrave, e produkteve,e punimeve ose e shrbimeve. Totali i llogarive t klass 70 prcakton shifrn e afarizmit t realizuar nga ndrmarrja gjat vitit ushtrimor (Llogarit 71) o Prodhimi i aktiveve afatgjata pr vete (Llogarit 72) sht pjesa e prodhimit t aktiveve afatgjata (materiale ose jomateriale) t realizuara nga ndrmarrja q mbahet pr nevojat e veta. Ktu nuk prfshihen aktivet afatgjata nanciare (AAF). Shuma e llogarive 70, 71 dhe 72 prbn t ardhurat e funksionimit t ndrmarrjes(q ndryshon pra nga shifra e afarizmit). o Subvencione (Llogaria 73)

prmban grande ose subvencione t shfrytzimit, q mund t prftoj ndrmarrja nga pushteti publik apo kolektivitete lokale si ndihm, pr t prodhuar apo subvencionuar mimin. Shembull: subvencionet e disa sektorve nga shteti. o T ardhura t tjera t shfrytzimit (Llogarit 75) Grupojn t ardhura t menaxhimit t prditshm q nuk i prkasin asnjrit prej rasteve t lartprmendur. N to futen edhe t ardhurat e realizuara nga paksimi i nj elementi t aktivit t bilancit. Shembull: t ardhurat nga shitja e nj aktivi afatgjat; t ardhurat pr patenta, liensa, marka q merr ndrmarrja nga t tjert, kundrejt dhnies s t drejts pr ti prdorur ato. b T ardhura nanciare (llogarit 76) Ndrmarrja mund t realizoj disa t ardhura q nuk jan rrjedhoj e veprimtariss saj t prditshme, por q vijn nga politika e saj nanciare ose: nga q ajo kapjes n nj ndrmarrje tjetr; nga q ajo i ka dhn hua nj ndrmarrjeje tjetr;nga prtimet q ajo realizon nga veprimet e kmbimit t monedhave. c T ardhura t jashtzakonshme (llogarit 77) Prfshijn t ardhura nga veprime, q nuk supozohet t riprsriten n koh dhe q jan t pavarura nga veprimet e menaxhimit t zakonshm t ndrmarrjes.Ato vijn shpesh nga t ardhura t realizuara nga rikuperime pr dmtimet e fatkeqsit, ndryshime t strategjis e t tjera. d T ardhura t llogaritura (llogarit 78) Sikurse dhe pr shpenzimet e llogaritura, kto t ardhura nuk vijn nga nj veprim I ndrmarrjes me ndonj partner t jashtm; ato prllogariten nga vet ndrmarrja.Bhet fjal pr ato veprime vlersuese q kan nj ndikim pozitiv n llogarin e rezultatit t ndrmarrjes dhe q, si t ardhura, duhet t kontabilizohen n nj llogari t klass 7. Pr shembull rimarrjet mbi provizionet kur realizohen shpenzimet e ngjarjeve q ishin provizionuar si t mundshme.

ii. Prcaktimi i Rezultatit Rezultati i nj ndrmarrjeje pr nj periudh t dhn, pftohet duke zbritur nga t ardhurat shpenzimet. Kur rezultati sht pozitiv, thuhet se ndrmarrja sht me tim,dhe kur rezultati sht negativ, thuhet se ndrmarrja sht me humbje. 6. ORGANIZIMI I SISTEMIT KONTABL Transaksionet ekonomike regjistrohen nga kontabiliteti sipas parimeve t sistemit t organizimit kontabl, n disa etapa, sipas skems n vijim: i. Dokumentet Dokumentet, me t cilt justikohen transaksionet, duhet t ruhen e t paraqiten sa her krkohen pr nj periudh dhjet-vjeare. Q t gjenden leht ato, shpesh, regjistrohen n disa libra ndrmjets sipas natyrs s tyre, si: libri i shitjes, libri i blerjes, libri iarks, . N to shnohen kryesisht t dhnat identikuese t dokumentit (Numri, data,prshkrimi, vlefta,) por jo llogarit.Kta libra bjn pjes n sistemin e administrimit t dokumentacionit, por jo n sistemin e mirllt kontabl, pasi shrbejn thjesht pr ti gjetur dokumentet. ii. Ditari i Kontabilitetit Ditari sht regjistri kontabl i etaps s par. N t regjistrohet gjithka q prek pasurin e ndrmarrjes, pra t gjitha transaksionet, veprim pas veprimi dhe nga dita n dit. Ai prbhet nga nj bashksi etsh me format t caktuar, t lidhura dhe t numrtuara. a Mnyrat e regjistrimit t veprimeve n Ditar Nj transaksion regjistrohet n Ditar duke shnuar: origjinn, prmbajtjen, vleftn si dhedokumentet justikuese mbi t cilat mbshtetet regjistrimi. N veanti, do regjistrimn ditar duhet t prmbaj: oVleftn me t ciln ai ndikon n llogarit prkatse. oLlogarit dhe prshkrimin

q sqaron prmbajtjen e veprimit. oReferencn te dokumenti justikues i veprimit. oDatn e regjistrimit t veprimit.Flett e ditarit, pasi mbushen, rmosen njra pas tjetrs dhe nga prgjegjsi. Ditari nuk duhet t prmbaj asnj boshllk e asnj modikim, t fardo natyre qoft. b Paraqitja e Ditarit: 26 Ditari i Kontabilitetit Shnim: 1. Ditari i Kontabilitetit mund t mbahet n formate t ndryshme. Ky q paraqitet ktu sht nj format i prshtatur pr kontabilitetin e informatizuar te programiKontabiliteti Alpha.2. Pr ilustrim, n ditar jan regjistruar transaksionet e prshkruara te 5. ShembullZbatimi.do element q identikohet quhet artikull i ditarit. Dokumenti justikues : Mund t jet dokument baz i prodhuar nga vet ndrmarrja, si: Fatur Shitje;Mandat Arketimi, ose dokument justikues i prodhuar nga t tret si Fatur Blerje, Flet Doganimi,26Nr Ref : = Shkurtim i fjals Numri i Referencs. Esht numr rendor i Ditarit q shrben si referenc